BO ŻYJĘ | Mariusz Stachowiak
Fotografie – powiększenia w formacie 18 × 24 cm – były wszędzie. Leżały na półce, przyciśnięte kilkoma książkami, porozrzucane na podłodze, na mocno wysiedzianych fotelach. Wypłukane z utrwalacza krążyły w wielkiej, plastikowej wannie. Obraz na nich był często zbyt kontrastowy, prawie czarno-biały. Kontrast powodował zanikanie szczegółów w jasnych i ciemnych miejscach obrazu. Wzmacniał i tak już intensywny przekaz. To dlatego, aby na bardzo złym papierze, na jakim wtedy drukowano tygodnik Wprost, można było cokolwiek zobaczyć. Wchodząc do ciemni, w której odbywał się cały rytuał, trudno było nie otrzeć się ramieniem o wilgotne, świeżo wywołane filmy. Mariusz Stachowiak nie zwracał na to zbytniej uwagi. Technologię traktował bardzo swobodnie.
Urodził się w 1956 roku. Z fotografią dokumentalną zetknął się w 1975 roku, dzięki Januszowi Nowackiemu, kiedy uczestniczył w warsztatach fotografii dokumentalnej. Później je współorganizował. W 1978 roku został współzałożycielem (z Januszem Nowackim i Jackiem Śledzikowkim) studia diaporamy Studio DiM.
Po śmierci Mariusza Stachowiaka negatywami zaopiekowali się jego przyjaciele, udostępniając je Fundacji Pix.House. Zbiór okazał się ze względu na tematy
i szczerość przekazu niezwykle interesującym, najważniejszym, jaki w schyłkowym PRL powstał w Poznaniu i jednym z ważniejszych pośród opisujących Polskę tamtych lat.
/Mariusz Forecki, fragment wstępu/
___
MECHANIZM | Mariusz Forecki
Jacy byliśmy? Jak wyglądał nasz kraj, a jak żyje się teraz? „Mechanizm” to fotograficzna opowieść, dzięki której nie tylko możemy zobaczyć, ale także postarać się zrozumieć i docenić jak zmienił się nasz kraj w latach 1989-2019.
Wszystko dojrzewało powoli, wstydliwie, w cieniu brudnych bram domów. Czaiła się tam niepewność, czy cienki zwitek dolarów kupiony za roczną pensję, nie okaże się pociętą, komunistyczną gazetą i czy nie jest to prowokacja. Później – kilkudniowe stanie w kolejce po paszport i pierwsze wybory, nazwane trochę na wyrost „wolnymi“. I dworzec kolejowy, pachnący jeszcze brudnym wagonem drugiej klasy w nocnym pociągu relacji Szczecin-Przemyśl.
Polska na zdjęciach Foreckiego to tytułowy mechanizm. Autor nie ocenia, raczej jest dogłębnym obserwatorem rzeczywistości – tej szarej, zwykłej oraz tej „ważniejszej” – z pierwszych stron gazet. Ukazuje ją jednak nie wprost – jak zwykło się drukować ją w prasie. Sporo jest w Foreckim socjologa – dokumentalisty – dużo więcej niż fotoreportera. Opowieść zaczyna się w późnych latach osiemdziesiątych, szarość ulicy zamienia się w kolor nieprzewidywalnych lat dziewięćdziesiątych i dociera współczesności.
Publikacja została książką roku Grand Press Photo, zdobyła wyróżnienie na Pictures of the Year International. Głosami czytelników zajęła drugie miejsce w plebiscycie Fotopolis.
___
NIE-NOT | Adrian Wykrota
TYM WSZYSTKIM POMIĘDZY fotografie wykonane w Polsce (2014 – 2018)
Czy Polacy podzielili się w ostatnich latach, czy też może nigdy nie stanowili w miarę jednorodnej grupy, a rosnąca temperatura politycznych zdarzeń tylko te linie podziału uwypukliła? A może byli po prostu różni, ale zamieszkujący we względnej zgodzie to samo podwórko zakreślone granicami państwowymi, ze wspólnym zestawem podstawowych symboli? Jakkolwiek by nie było, jedność jest mitem usytuowanym w „starych, dobrych czasach”, które nigdy nie istniały. Jako punkt odniesienia do oceny dzisiejszych wydarzeń jest ów mit całkowicie bezużyteczny.
