Zakłady im. Hipolita Cegielskiego. Wydział budowy silników okrętowych W2 /2010-2012/
Mariusz Forecki
W 1846 roku Hipolit Cegielski założył w budynku Hotelu Bazar sklep z towarami żelaznymi. Dziewięć lat później przy ul. Koziej powstała wytwórnia narzędzi i prostych maszyn rolniczych, w której produkowano pługi, siewniki, kosiarki i młockarnie, kotły parowe, urządzenia do krochmalni, młynów i gorzelni. Jej produkty sprzedawane były w Wielkim Księstwie Poznańskim oraz eksportowane do Prus, na Śląsk i do Królestwa Polskiego. W 1859 roku rozpoczęła pracę odlewnia żeliwa przy ul. Strzeleckiej, a w rok później oddziały montażowe, w których poza narzędziami i maszynami rolniczymi wykonywano także urządzenia dla młynów, olejarni, gorzelni, wodociągów i gazowni. Umierając w 1868 roku Hipolit Cegielski pozostawił spadkobiercom dynamicznie rozwijający się zakład zatrudniający w 1869 roku już 300 pracowników. W 1880 roku firmę przejął syn Hipolita, Stefan Cegielski, który przekształcił fabrykę w towarzystwo akcyjne. Duży popyt na produkowane maszyny spowodował kolejną rozbudowę zakładów. W 1913 roku produkcję przeniesiono do nowej fabryki wybudowanej przy ul. Głównej. Rozwój firmy nastąpił po odzyskaniu niepodległości. Wtedy powiększono obszar fabryki na Głównej, zakupiono poniemiecką wytwórnię maszyn przy ul. Sikorskiego oraz otwarto oddział na Wildzie, po zachodniej stronie dzisiejszej ulicy 28 Czerwca 1956. W latach międzywojennych poszerzono znacznie zakres produkcji. Oprócz maszyn rolniczych i urządzeń dla przemysłu rolniczego i kotłów parowych, rozpoczęto produkcję konstrukcji stalowych oraz parowozów i wagonów kolejowych i tramwajowych. Zakłady H. Cegielskiego należały do największych w Poznaniu. W 1923 roku zatrudniały 4500 robotników i 580 pracowników umysłowych. Powstały także oddziały zamiejscowe: w Inowrocławiu oraz w Chodzieży. W 1938 roku w nowej filii zakładów w Rzeszowie rozpoczęto produkcję obrabiarek do metalu oraz uzbrojenia. Po wojnie firmę upaństwowiono, przyłączając jednocześnie do zakładów tereny położone po wschodniej stronie ulicy 28 Czerwca 1956. W 1952 roku wyłączono ze struktury zakładów obiekt przy ul. Głównej, tworząc oddzielną fabrykę „Pomet”. Pod koniec lat pięćdziesiątych zmieniono profil produkcji. Zaniechano produkcji parowozów, wprowadzając w zamian silniki okrętowe, agregatowe i trakcyjne. W 1970 roku rozpoczęto produkcję lokomotyw spalinowych na potrzeby PKP, a następnie elektrycznych. /www.poznan.pl/
Beata Chomętowska tak pisała w 2009 roku o sytuacji zakładów:
– Obecny plan, który trudno nazwać inaczej niż ratunkowym – autorstwa rządu PO – zakłada sprzedaż na raty poszczególnych części zakładu, czyli poniekąd powrót do punktu wyjścia. Tyle że nie jest to już Cegielski z początku lat 90. i jego otoczenie również się zmieniło. Doświadczenia resortu skarbu w stosunku do innych firm nie napawają optymizmem – inwestorów, zwłaszcza w trudnych branżach, jest dziś jak na lekarstwo. Tym bardziej że związkowcy, którzy protestują dziś w obronie fabryki, jednocześnie sprzeciwiają się jej prywatyzacji, domagając się przekształcenia zakładu w spółdzielnię pracy z udziałem Skarbu Państwa. /www.rp.pl/